พืชสมุนไพรต่างๆของไทยนั้น ตั้งแต่โบราณก็เป็นที่ทราบกันดีอยู่แล้วว่า มีคุณค่าทางยามากมาย ซึ่งในอาหารไทยที่เรารับประทานกันในชีวิตประจำวัน ล้วนก็ประกอบไปด้วยสมุนไพรนานาชนิด เป็นวัตถุดิบผสมอยู่ด้วยทั้งสิ้น แต่สมุนไพรหลักๆที่มักจะพบเห็นกันบ่อยๆ มีดังนี้
1. ใบกะเพรา
เมนูสิ้นคิดยอดนิยมของหลายๆคน เมื่อคิดอะไรไม่ออก คือ “ข้าวราดกะเพราไก่ไข่ดาว” เมนูจานด่วน ง่ายๆ แต่อร่อย ใบกะเพราเองจะมีสรรพคุณทางยา ช่วยในเรื่องของการขับลม ลดน้ำตาลในเลือด แก้โรคกระเพาะ จุกเสียด แน่นท้อง เป็นต้น
2. ขิง
สมุนไพรในครัวเพิ่มความหอม และรสเผ็ดร้อนในเมนู ไก่ผัดขิง, ปลาทอดเต้าเจี้ยว, บัวลอยน้ำขิง ซึ่งขิงจัดว่ามีสรรพคุณทางยาที่มีประโยชน์ต่อร่างกายที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นในเรื่องของการช่วยลดความอ้วน ลดระดับไขมัน คอเลสเตอรอล แก้อาการร้อนใน บำรุงหัวใจ เป็นต้น
3. ตะไคร้
จัดเป็นผักสมุนไพรชนิดหนึ่งที่นิยมนำมาประกอบอาหารโดยเฉพาะกับอาหารทะเล หรือเมนูที่มีกลิ่มฉุน เพราะสามารถดับกลิ่นคาว และช่วยเพิ่มรสชาติของอาหารได้ดี เช่น ต้มยำทะเล, หอยยำตะไคร้, เครื่องแกงต่างๆ เป็นต้น
4. กระเทียม
เรียกได้ว่าเป็นวัตถุดิบที่เจอเกือบในทุกเมนู ไม่ว่าจะเป็น ผัด แกง ทอด ต้ม มีสรรพคุณหลากหลายไม่ว่าจะเป็นเรื่องควบคุมความดัน บำรุงเลือด ป้องกันโรคหัวใจ ขับลม ป้องกันไขหวัด เป็นต้น
5. พริกไทย
เครื่องปรุงรสที่ต้องมีติดโต๊ะตามร้านอาหารทุกโต๊ะ มีกลิ่นฉุน ช่วยเพิ่มรสชาติอาหารให้กลมกลมยิ่งขึ้น ที่ทั้งแบบสดและแห้ง ซึ่งการนำมาใช้ประกอบอาหารก็จะแตกต่างกันออกไป มักพบให้อาหารประเภทแกงจืด หรือ ผัด มีสรรพคุณช่วยในเรื่องของต่อต้านสารก่อมะเร็ง แก้อาการไอ หอบหืด ขับเสมหะ เป็นต้น
6. ขึ้นฉ่าย
อีกหนึ่งผักสวนครัวที่พบบ่อยอีกชนิดก็คือ ขึ้นฉ่าย ด้วยกลิ่นหอมฉุนที่ช่วยเพิ่มรสชาติให้กับหลากหลายเมนู เช่น ปลาผัดขึ้นฉ่าย แกงจืดเต้าหู้หมูสับ เมนูยำต่างๆ อีกทั้งสรรพคุณในเรื่องบำรุงหัวใจ ลดความดันโลหิต รักษาโรคอัลไซเมอร์ ช่วนลดอาการอักเสบ และต่อต้านมะเร็ง เป็นต้น
